Een goede redacteur levert vakwerk af. Als professionele schrijver heb je veel aan zijn (of meestal haar) vakkennis en vaardigheden. Welke soorten redacteuren zijn er? En wat houdt het vak van redacteur in?
Redigeren is afgeleid van het Latijnse redigere. Dit betekent volgens een artikel op de Etymologiebank oorspronkelijk: terugbrengen, bijeenbrengen of maken tot. Een redacteur brengt een tekst dus als het ware in de juiste vorm. Door aan een tekst te schaven, zorgt hij voor een betere tekst.
Dat klinkt eenvoudig, maar is het niet. Teksten redigeren is namelijk een vak dat je niet zomaar onder de knie hebt. Dit vraagt om uiteenlopende eigenschappen als een gestructureerde manier van werken, kennis van de Nederlandse taal en een bovengemiddeld taalgevoel. Hiervoor heb je niet alleen de juiste opleiding nodig, maar ook voldoende ervaring.
Soorten redacteuren
Als professionele schrijver kun je met verschillende soorten redacteuren te maken hebben. Dit zijn de belangrijkste redactionele functies:
Acquirerend redacteur
Een acquirerend redacteur werkt bij een uitgeverij. Daar houdt hij zich bezig met het acquireren oftewel werven van auteurs. Hij beoordeelt manuscripten en kijkt of deze bij de rest van de uitgaven passen. Als je een manuscript stuurt naar een uitgeverij, dan is de kans groot dat je eerst in contact komt met een acquirerend redacteur. Een andere naam voor deze functie is fondscoördinator.
Bureauredacteur
Een bureauredacteur kan zowel binnen als buiten de uitgeverij werken. Hij heeft als voornaamste taak het redigeren van teksten, zodat deze geschikt zijn voor publicatie in bijvoorbeeld een boek of een tijdschrift. Hij kan zowel externe auteurs als andere redacteuren aansturen. Ten slotte is het mogelijk dat hij zelf teksten schrijft.
Webredacteur
Een webredacteur lijkt op het eerste gezicht op een bureauredacteur. Een belangrijk verschil is dat hij zich vooral met webteksten bezighoudt. Dat is een vak apart, omdat webteksten bepaalde eigenschappen bezitten. Ook moet een webredacteur verstand hebben van onder meer contentmanagementsystemen, opmaakcodes en websitestatistieken.
Hoofdredacteur
Een hoofdredacteur is doorgaans verbonden aan een tijdschrift. Als hoofd van de redactie bepaalt hij de inhoudelijke koers. Dat gebeurt door onderwerpen van artikelen te bedenken en die uit te zetten bij externe auteurs of andere redacteuren. Hij kan ook zelf artikelen voor zijn rekening nemen. Ten slotte geeft hij vaak instructies aan een opmaker en overlegt hij met een eindredacteur.
Eindredacteur
Een eindredacteur doet de laatste redactie van een tekst. Deze eindredactie vindt meestal plaats bij een complexe uitgave met veel tekst, zoals een tijdschrift. Daarbij controleert een eindredacteur de (digitale) proef op fouten voordat deze naar de drukker gaat. Ook bemoeit hij zich nogal eens met intro’s en koppen.
Let op
Bij andere functies kun je ook redactietaken tegenkomen. Zo kan een secretaresse of een communicatiemedewerker net zo goed de functie van redacteur uitoefenen. Ook worden de hierboven genoemde functienamen nogal eens door elkaar gebruikt.
Takenpakket van een redacteur
Een redacteur moet van veel markten thuis zijn. Hij moet niet alleen goed zijn in teksten, maar ook goed in de omgang met auteurs. Een greep uit het takenpakket van een redacteur:
Auteurs adviseren
Een redacteur kan zowel gevraagd als ongevraagd advies geven over een tekst. Zo is het mogelijk dat je een geredigeerde tekst terugkrijgt met opmerkingen. Die kunnen suggesties bevatten over bijvoorbeeld de titel of de structuur van je tekst. Een goede redacteur kan deze feedback op een constructieve manier geven. Hierbij komen ook zijn communicatieve vaardigheden van pas, helemaal als hij een auteur wil overtuigen van een bepaalde redactionele keuze.
Teksten redigeren
Het redigeren heeft betrekking op zowel de grote lijnen als de details van een tekst. Zo kijkt een redacteur onder meer of een tekst voldoende samenhang heeft, consequent is opgebouwd en begrijpelijk is geformuleerd. Daarbij is een veelgebruikt hulpmiddel het CCC-model van Jan Renkema, emeritus hoogleraar Tekstkwaliteit aan de Universiteit van Tilburg. Zijn model gaat uit van de hiervoor genoemde punten.
Teksten corrigeren
Een redacteur zal vaak ook met een rode pen door je tekst gaan. Daarmee zorgt hij voor een tekst in correct Nederlands. Hij let bij het corrigeren onder meer op spelfouten en grammaticale fouten. Spelfouten lost hij op door gebruik te maken van Het Groene Boekje en grammaticale fouten door de regels van de standaardtaal toe te passen. Dat is niet alleen een kwestie van opzoeken, maar ook van parate kennis. Hij weet bijvoorbeeld hoe je de meeste taalkwesties oplost en kent de correcte spelling van veel moeilijke woorden.
Teksten schrijven
Het schrijven van teksten is vooral het werk van een tekstschrijver. Toch kan ook een redacteur zich op dit terrein begeven. Bij de redactie van boeken kan het gaan om flapteksten, bij tijdschriften om een inleidend stukje van de redactie en bij webteksten om een volledig artikel. Verder kan hij een passage (her)schrijven om aan te geven hoe hij een tekst wil hebben.
Beeld kiezen
Beeld speelt een steeds belangrijkere rol. Dat is helemaal het geval bij websites. Websitebezoekers nemen namelijk niet alleen meer genoegen met teksten, maar verwachten ook krachtige foto’s en vectorafbeeldingen. Dit betekent dat bij elke tekst het juiste beeld moet komen. Deze taak belandt steeds vaker op het bord van een redacteur.
Redacteur inhuren?
Overweeg je om een (zelfstandige) redacteur in te huren? Realiseer je dan dat hij vakwerk aflevert dat zijn prijs meer dan waard is. Maak met je redacteur goede afspraken over de werkzaamheden die hij voor je moet verrichten. Meestal betaal je een lager tarief als je een tekst alleen laat corrigeren. De kosten kunnen hoger uitvallen bij meer ingrijpende bewerkingen, zoals het redigeren van een tekst.
Bron: Sijs, Nicoline van der (samensteller) (2010), Etymologiebank, op http://etymologiebank.nl/
Afbeeldingen gebruikt onder licentie van Shutterstock.com
